[ Pobierz całość w formacie PDF ]
konanie silnych banków do zakupu cz´Êci niep"ynnych, ale zdrowych aktywów od zagroÝonych
upad"oÊcià banków. W przypadku banków niewyp"acalnych, do akcji w"àczane sà fundusze pu-
bliczne oraz Êrodki z ubezpieczenia depozytów. Bundesbank nie angaÝuje si´ w t´ dzia"alnoÊç.
Niemiecki system dzia"a’ na rzecz stabilnoÊci finansowej jest tak skonstruowany, aby unikaç an-
gaÝowania Êrodków finansowych Bundesbanku w dzia"ania naprawcze czy ratujàce bank zagro-
Ýony kryzysem.
3.5.1. Herstatt (1974)
Przypadek banku Herstatt by" najwi´kszym i najg"oÊniejszym upadkiem banku w powojen-
nej historii sektora bankowego w Niemczech. TuÝ przed upadkiem bank zajmowa" 35 miejsce
w rankingu niemieckich banków pod wzgl´dem aktywów. Jego aktywa ogó"em w tym okresie wy-
nosi"y ponad 2 mld DEM71.
Opis kryzysu
K"opoty Herstatt pojawi"y si´ w wyniku podejmowania ryzykownych transakcji walutowych
i otwierania znacznych pozycji. Kryzys Herstatt rozpoczà" si´ nied"ugo po upadku systemu kurso-
wego z Bretton Woods w 1973 r. Bank koncentrowa" si´ przede wszystkim na dzia"alnoÊci w za-
71
N. Westernhagen, Why Do Banks Fail?, Deutsche Bundesbank, materia"y z Research Workshop w Banku Anglii, 2002
(niepublikowane).
MATERIA¸Y I STUDIA ZESZYT 179 35
Przyk"ady rozwiàzywania kryzysów w wybranych krajach
kresie rozliczania transakcji w handlu mi´dzynarodowym. W ramach systemu z Bretton Woods,
kiedy obowiàzywa"y kursy sztywne, ta dzia"alnoÊç wiàza"a si´ z niewielkim ryzykiem walutowym.
W systemie kursów p"ynnych, poziom tego ryzyka w dzia"alnoÊci banku znacznie wzrós". Ponadto,
bank widzia" w p"ynnych kursach moÝliwoÊç dodatkowego zysku, stàd podejmowa" równieÝ trans-
akcje spekulacyjne. Herstatt znacznie przekracza" równieÝ poziom dopuszczalnych limitów
otwartych pozycji, a zarzàd banku nie doceni" poziomu ryzyka, jakie niosà ze sobà kursy p"ynne.
JednoczeÊnie nastàpi" spadek zaufania ze strony innych banków w stosunku do Herstatt, co sta"o
si´ dodatkowym czynnikiem nasilajàcym problemy banku.
Zarzàdzanie kryzysem72
W marcu 1974 r. zosta" przeprowadzony specjalny audyt autoryzowany przez Federalny Urzàd
Nadzoru Bankowego (BAKred)73, majàcy na celu okreÊlenie sytuacji banku. Wykaza" on, Ýe otwarte
pozycje walutowe banku wynosi"y 2 mld DEM i by"y ponad 80-krotnie wyÝsze od wyznaczonego dla
Hersatt limitu w wysokoÊci 25 mln DEM. Podj´te przez bank ryzyko otwartych pozycji walutowych
3
by"o ponad trzykrotnie wyÝsze od kapita"u w"asnego banku. Audytor nakaza" bankowi szybkie do-
mkni´cie pozycji walutowych, jednak dzia"ania te by"y juÝ spóênione. Trzy duÝe banki niemieckie pod-
j´"y si´ wspólnie planu ratowania Herstatt, jednak zako’czy" si´ on niepowodzeniem g"ównie ze
wzgl´du na brak jasnoÊci, co do rzeczywistego poziomu strat poniesionych przez bank.
W czerwcu 1974 r. okaza"o si´ jasne, Ýe banku nie uda si´ uratowaç i jego upadek by" nie-
unikniony. Straty Herstatt na operacjach walutowych wynosi"y 0,5 mld DEM. Aktywa banku stano-
wi"y 1 mld DEM, a jego zobowiàzania ponad 2,2 mld DEM. W zwiàzku z dramatycznà sytuacjà ban-
ku, BAKred podjà" decyzj´ o odebraniu Herstatt licencji bankowej. Upadek banku Herstatt przyczy-
ni" si´ równieÝ do k"opotów z p"ynnoÊcià jego partnerów za Atlantykiem. Bank ten prowadzi" trans-
akcje walutowe z bankami ameryka’skimi. RóÝne strefy czasowe, w jakich dzia"a" bank niemiecki
i banki ameryka’skie powodowa"y brak synchronizacji w czasie rozliczenia p"atnoÊci w markach
i dolarach. Stanowi"o to powaÝne êród"o ryzyka systemowego74 p"atnoÊç ze strony banków ame-
ryka’skich zosta"a juÝ dokonana, podczas gdy w tym czasie bank niemiecki sta" si´ niewyp"acalny.
Zaraz po upadku banku Herstatt, równieÝ ma"e i Êrednie banki niemieckie przeÝywa"y
k"opoty na skutek odp"ywu depozytów i innych êróde" finansowania, np. lokat mi´dzybankowych.
Po tych doÊwiadczeniach Zwiàzek Banków Niemieckich oraz Bundesbank utworzy"y specjalny bank
p"ynnoÊciowy (Liko-Bank), który ma s"uÝyç wsparciem w przypadku krótkoterminowych k"opotów
banków z p"ynnoÊcià.
3.5.2. Schmidt Bank AG (2001)
Bank zosta" utworzony w 1829 r. W 2001 r. mia" 125 oddzia"ów w republikach Niemiec:
Bawarii, Saksonii i Turyngii. Zatrudnia" prawie 2 tys. osób, a jego aktywa ogó"em wynosi"y ponad
13 mld DEM, co stawia"o go w gronie wiodàcych prywatnych banków w Niemczech.
Opis kryzysu75
Podstawowa przyczyna kryzysu Schmidt Banku leÝa"a w zbytniej ekspansji aktywnoÊci banku
we wschodniej cz´Êci Niemiec. Bank udziela" kredytów stosujàc nieprawid"owe, zbyt uproszczone
procedury i zaniÝajàc ryzyko kredytowe. G"ówny problem banku wynika" z braku róÝnicowania
72
Bank Failures in Mature Economies, op.cit., s. 5.
73
BAKred - Federalny Urzàd Nadzoru Bankowego istniejàcy przed powstaniem instytucji nadzoru zintegrowanego
tj. Federalnego Urz´du Nadzoru Us"ug Finansowych - BAFin.
74
Do dziÊ tego typu ryzyko, wynikajàce z róÝnych momentów rozliczenia nazywane jest ryzykiem Herstatt.
75
N. Westernhagen, Why Do Banks..., op.cit.
36 N a r o d o w y B a n k P o l s k i
Przyk"ady rozwiàzywania kryzysów w wybranych krajach
portfela kredytowego, podczas gdy wartoÊç kredytów udzielonych w latach 1993 1999 potroi"a
si´. Bank nie prowadzi" bieÝàcej obserwacji kondycji finansowej swoich klientów. Ostatecznie straty
poniesione z tytu"u udzielonych kredytów musia"y byç kompensowane poprzez likwidacj´ ukrytych
rezerw, aby utrzymaç odpowiedni poziom kapita"ów w"asnych banku.
Zarzàdzanie kryzysem
W listopadzie 2001 r. dosz"o do porozumienia kilku duÝych niemieckich banków, które
naby"y 65% akcji Schmidt Banku i wypracowa"y plan naprawczy. W tym przypadku zastosowano
rynkowe metody rozwiàzania kryzysu w banku w oparciu o fundusze prywatne.
3.5.3. Delbrueck & Co (2001)
3
Bank Delbrueck & Co by" bankiem z d"ugà tradycjà na rynku niemieckim utworzony zosta"
w 1712 r. Bank finansowa" m. in. tworzenie i rozwój firm, które obecnie sà koncernami
mi´dzynarodowymi (np. Siemens, Krupp).
Opis kryzysu76
Pierwsze problemy banku pojawi"y si´ w 2001 r., kiedy Delbrueck zmuszony by" do
utworzenia znacznych rezerw na pokrycie ryzyka operacyjnego i kredytowego. Doprowadzi"o to do
obniÝenia kapita"ów w"asnych banku o 38%, jednak dzi´ki rozwiàzaniu ukrytych rezerw zdo"a" on
utrzymaç wspó"czynnik wyp"acalnoÊci na poziomie przewyÝszajàcym regulacyjny wymóg 8%.
Na problemy banku z"oÝy"y si´ dwie g"ówne przyczyny:
" znaczna koncentracja wysokiego ryzyka kredytowego,
" restrukturyzacja banku.
Spowolnienie gospodarcze w Niemczech wp"yn´"o na pogorszenie si´ wyników generowa-
nych przez ma"e i Êrednie przedsi´biorstwa, które by"y g"ównymi klientami banku. Z powodu silnej
koncentracji kredytowej w tym sektorze, trudna sytuacja przedsi´biorstw przek"ada"a si´ wi´c
w bezpoÊredni sposób na problemy banku. Poza tym Delbrueck udziela" kredytów klientom, przed-
[ Pobierz całość w formacie PDF ]