[ Pobierz całość w formacie PDF ]
górę, uciszył krzyczący tłum, jednym gestem dłoni rozszczepił go wzdłuż szerokiej ulicy,
dzwignął głowę ku ciemnym dachom koszar i dał znak.
Buchnęły kaskady rakiet. Niebo zapaliło się jak choinka, trysnęło bengalskimi
ognikami i spadało kroplami na ziemię. Ze strychów odezwały się długie serie karabinów
maszynowych. Dymne pociski szły popielatymi smugami przez niebo jak stada dzikich gęsi.
Tłum, objęty pożarem rakiet, zajaskrawił się wraz z całym podwórzem, które kłębiło się i
wirowało jak gnana wiatrem bańka mydlana.
- Niech umarli grzebią umarłych - rzekł w zadumie Profesor. - My, żywi, idzmy z
żywymi. - Policzki jego, zanurzone w tygiel rakiet, znów nabrzmiały i napęczniały. Naraz
Profesor zarechotał po raz drugi śmiechem. - %7ływi z żywymi! Cha, cha, cha, cha! Cha, cha,
cha cha! %7ływi z żywymi. Tak jak oni, na zawsze! Patrzcie!
Wyciągnął rękę w stronę hali tonącej w mętnym mroku. Spod jej cienia, jak spod
olbrzymiej skorupy na wpół otwartej ostrzem ognia, między kamiennymi ścianami
budynków, zamazanych cieniem drzew, po dziedzińcu poesesmańskich koszar, na którym w
rocznicę bitwy pod Grunwaldem rzucano na stos słomiane kukły żołnierzy z SS, w
przededniu transportu, który wszystko miał zniszczyć i rozproszyć bezpowrotnie ludzi -
głucho, zacięcie wbijając w beton takt, szedł Batalion i śpiewał...
66
OKREZLENIA OZWICIMSKIE"
Odrębność i egzotyczność socjalna środowiska, przemieszanie się wielu grup
językowych, urzędowy język niemiecki - wszystkie te czynniki złożyły się na powstanie
swoistego języka obozowego, który, podobnie jak język konspiracji, oczekuje swego
kodyfikatora. Podajemy znaczenie niektórych określeń, używanych w Oświęcimiu, które być
może ułatwią zrozumienie pewnych partii tekstu.
ABGANG - grupa, która odchodzi z bloku na blok, ze szpitala na obóz, z obozu do
szpitala, również pojedynczy człowiek. Z naszego bloku odszedł dziś abgang trzydziestu
ludzi . Ilu masz abgangów?
ANTRETEN - zbiórka. %7łycie obozowe składało się z dwu momentów: kiedy więzień
chodził sam i kiedy chodził w szeregu. Nie słyszysz, że antreten? Idziemy na antreten .
APEL - cowieczorne liczenie stanu w obozie. Zwięta, codzienna czynność. Również
stan bloku wzgl. obozu na apelu. Chodzmy na apel . Czy zgadza ci się apel - blokowy do
szrajbera.
ARBEITSKOMANDO - oddział roboczy. Każdy więzień był przydzielony do
jakiegoś komanda, z wyjątkiem tych, co siedzieli w bunkrze lub leżeli w szpitalu. Jak ci
idzie na nowym komandzie? Muszę zmienić komando, bo nie wytrzymam .
BLOK - Barak obozowy. W tzw. Starym Oświęcimiu były to solidne, zbudowane
przez więzniów piętrowe domy. W Birkenau były to prawie bez wyjątku drewniane, końskie
baraki. Każdy więzień był przydzielony do jakiegoś bloku, przy którym musiał stawać na
apel. Określone komanda zajmowały określone bloki. Prominenci spali w dowolnie
wybranych przez siebie blokach. Jazda z bloku na apel! Blok szósty do odwszenia!
BLOKOWY - więzień, przełożony bloku, dbał o porządek bloku, nadzorował
wydawanie jedzenia, paczek itp. Był odpowiedzialny za zgodność apelu. Inne dorywcze
zajęcia: poszukiwanie zbiegłych więzniów (w obrębie wielkiej postenketty), wymierzanie kar
cielesnych przy oficjalnych egzekucjach itp. Otoczeni nimbem zbrodniczości (niektórzy mieli
na sumieniu po kilka tysięcy zamordowanych) ograniczyli się z czasem do wygodnej funkcji
reprezentowania bloku wobec esmanów, pozostawiając właściwą władzę szrajberowi i
sztubowym. Sławni byli blokowi z kwarantanny z Birkenau, przeważnie Polacy (np. nr. 1825
Franek Karasiewicz.
BUKSA - albo prycza, dwupiętrowa konstrukcja do spania. W braku innych
*"Słowniczek opracowany przez Tadeusza Borowskiego, dołączony był do książki: Janusz Nel
Siedlecki, Krystyn Olszewski, Tadeusz Borowski, Byliśmy w Oświęcimiu, Oficyna Warszawska na obczyznie,
[Monachium] 1946. Wydanie krajowe: MON Warszawa 1958
67
konstrukcji w bloku (i miejsca na nie) miejsce do załatwiania wszelkich czynności człowieka
(prócz wydalania): jedzenia, bicia wszy, oskrobywania się z błota, pisania listów do domu i -
organizacji. Parter i pierwsze piętro tej konstrukcji podobne były do pochyło leżącej szuflady;
[ Pobierz całość w formacie PDF ]