[ Pobierz całość w formacie PDF ]
kapłańskiego, skazany na zesłanie i ekskomunikowany, jednak nie poddał się, podburzając mieszkańców
Rzymu. Ostatecznie, w roku 1155 schwytano go i powieszono, a jego ciało spalono na stosie.
W czternastowiecznej Anglii ksiądz-profesor John Wiklef potępił korupcję w kościele, odrzucił doktrynę
transsubstancjacji i naruszył prawo kościelne, dokonując przekładu Biblii na język angielski, gdyż chciał, żeby
Pismo Zwięte było czytane przez zwykłych ludzi. Po śmierci Wiklefa, jego zwolenników, zwanych lollardami,
uznano za heretyków. Wielu schwytano, uwięziono i zmuszono do wyrzeczenia się wiary. Część spalono na
stosie.
W czeskiej Pradze teolog i kaznodzieja Jan Hus, działając pod wpływem pism Wiklefa, również potępił
niemoralność wśród duchownych. Wkrótce pozyskał wielu oddanych zwolenników. W roku 1412 trzech
spośród nich stracono za krytykę handlu odpustami. Husa także ekskomunikowano i skazano na zesłanie, on
jednak nie poddał się. W roku 1415 udał się na obrady soboru w Konstancji, zwołanego w celu położenia kresu
masowej korupcji wśród księży. Jednak sobór potępił poglądy Husa i przekazał go władzy świeckiej, która
uwięziła go, osądziła i skazała na spalenie na stosie w Konstancji, ignorując gwarancje bezpieczeństwa
udzielone mu przez króla czeskiego Wacława IV.
Zmierć Husa wywołała gniew jego czeskich zwolenników, którzy utworzyli przymierze na rzecz niezależności
religijnej. Papież Marcin V wystał przeciw nim wojska, które kilkakrotnie zostały pobite przez husytów.
Ostatecznie kościół zaproponował kompromis w kwestii pewnego sporu teologicznego, który dzielił husytów na
dwa obozy, pozyskując dla siebie jedną z frakcji, która przyłączyła się do katolickiego wojska i wspólnie z nim
pokonała swoich niedawnych współwyznawców.
We Florencji dominikanin Girolamo Savonarola podjął wezwanie do przemian w kościele. Jego gwałtowne
ataki na panujące w tej instytucji obyczaje skłoniły przeciwników reformatora do wysunięcia żądania, by
teologa ekskomunikowano. On jednak kontynuował nauczanie. Wreszcie, w roku 1498, został uwięziony,
potępiony przez papieską komisję, powieszony i spalony na stosie wraz z dwoma zwolennikami.
Po tych sporadycznych wybuchach sprzeciwu wobec nadużyć wśród duchowieństwa, prawdziwy ruch
protestu narodził się w roku 1517, gdy Marcin Luter przybił na drzwiach kościoła w Wittenberdze słynne 95 tez,
dając w ten sposób początek reformacji, w wyniku której świat chrześcijański pogrążył się w trwającym około
stu lat krwawym konflikcie pomiędzy katolikami I protestantami.
Kilka lat po słynnym wystąpieniu Lutra jeden z jego najwierniejszych niemieckich uczniów, Thomas Munzer,
wezwał do orężnej walki o realizację królestwa Bożego" na ziemi, do czego chciał doprowadzić m.in. mordując
wszystkich bezbożników. W roku 1525 stanął na czele 8 tysięcy chłopów i mieszczan, którzy wystąpili zbrojnie
z postulatami zniesienia wyzysku feudalnego i radykalnej 68 reformy religijnej. Jego żołnierze ruszali do boju,
intonując święte hymny, co jednak nie pomogło im w walce z dobrze wyszkoloną regularną armią feudalnych
wÅ‚adców. Samego Münzera pojmano po bitwie pod Frankenhausen, poddano rutynowym torturom i Å›ciÄ™to.
W Szwajcarii wybuchła jeszcze jedna rebelia pod wodzą Ulricha Zwingliego. Miasta tego kraju przyjęły jego
zmodyfikowaną wersję chrześcijaństwa, podczas gdy kantony wiejskie pozostały katolickie, co doprowadziło do
wybuchu wojen domowych. W drugiej z nich Zwingli poniósł śmierć.
W Niemczech, luterańscy książęta i przedstawiciele protestanckich miast spotkali się w saksońskim
miasteczku Schmalkalden, gdzie w 1531 roku zawarli zwiÄ…zek obronny (tzw. ZwiÄ…zek Szmal-kaldzki) przeciwko
kościołowi katolickiemu. Cesarz Karol V wysłał przeciw protestantom wojska, którym rozkazano zetrzeć ich z
powierzchni ziemi. Cesarska armia odniosła kilka zwycięstw, ostatecznie jednak, w 1555 roku, zmuszona
została do zawarcia pokoju w Augsburgu. Na jego mocy około trzystu lokalnych władców otrzymało prawo do
decyzji, jakie wyznanie będzie obowiązywać na obszarze ich panowania.
Pokój augsburgski zagwarantował protestantom prawo do życia w Rzeszy, inne kraje katolickie nie były
jednak tak tolerancyjne. W Hiszpanii inkwizycja przystąpiła do eksterminacji wszystkich podejrzanych o
sympatię dla protestanckiej herezji. W roku 1559, podczas wielkiej uroczystości na cześć króla Filipa II, syna
Karola V, wielu z nich uduszono i spalono. Arcybiskup Bartolome de Carranza z Toledo został skazany na
siedemnaście lat więzienia tylko dlatego, że wyraził poparcie dla tolerancyjnych poglądów holenderskiego my-
śliciela, Erazma z Rotterdamu. W roku 1542 we Włoszech przywrócono do życia inkwizycję, żeby skutecznie
ścigać wyznawców I sympatyków protestanckiej herezji.
Po śmierci Zwingliego przywódcą protestantyzmu szwajcarskiego został Jan Kalwin, który utworzył w
Genewie surowy system władzy religijnej. Policja obyczajowa kontrolowała najdrobniejsze szczegóły
postępowania mieszkańców, również wtedy, gdy przebywali w czterech ścianach własnych domów. Surowe
represje, do kary śmierci włącznie, groziły za wulgarne wypowiedzi, taniec, grę w karty, picie napojów
alkoholowych i wszelkie inne rozrywki. Religijnych nonkonformistów wysyłano na stos. Taki los spotkał między
innymi Michała Serveta, jednego z twórców antytrynitaryzmu20. Za otwartą krytykę sprawującego władzę w
[ Pobierz całość w formacie PDF ]